Nazwa projektu: Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich

Zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne odraz monitoring środowiska

Okres realizacji: 2016-2023 r.

Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe
przy wsparciu Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych jako jednostki realizującej projekt (JRP)

Cel projektu: wzmocnienie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu w górskich ekosystemach leśnych.

Cele uzupełniające:

• odbudowa cennych ekosystemów naturalnych, a tym samym pozytywny wpływ na ochronę różnorodności biologicznej;
• ocena skutków przyrodniczych wykonywanych zadań realizowana poprzez prowadzenie monitoringu porealizacyjnego wybranych zadań adaptacyjnych.

Podjęte działania ukierunkowane były na zapobieganie powstawaniu lub minimalizację negatywnych skutków zjawisk naturalnych takich jak: niszczące działanie wód wezbraniowych, powodzie i podtopienia, susza i pożary.

W projekcie priorytetowo potraktowano budowę i modernizację obiektów małej retencji. Ich najważniejszym zadaniem jest magazynowanie wody – nie tylko w zbiornikach, lecz także na obszarach mokradłowych oraz w ściółce i glebie leśnej. Leśnicy zrealizowali także prace związane z zabezpieczeniem infrastruktury leśnej przed skutkami nadmiernej erozji wodnej.

Działania retencyjne – nawet te polegające na budowie małych zbiorników wodnych oraz innych obiektów służących podpiętrzaniu oraz spowolnieniu szybkiego odpływu wody – mają wpływ nie tylko na lokalne ograniczenie zagrożenia powodziowego, lecz także na minimalizowanie strat powodowanych erozją wodną i suszą. Jest to istotne zwłaszcza w górach, gdzie specyficzne uwarunkowania środowiskowe oraz zmiany klimatyczne sprzyjają gwałtownym opadom deszczu, a w konsekwencji nagłym wezbraniom rzek i strumieni. Coraz częściej stanowią one zagrożenie dla zdrowia oraz życia ludzi i są przyczyną degradacji lokalnych ekosystemów.

Wzorem podobnego projektu z okresu 2007-2013 podjęte działania miały charakter prośrodowiskowy. Oznacza to, że zastosowano rozwiązania w jak największym stopniu dostosowane do istniejących warunków przyrodniczo-krajobrazowych, z użyciem materiałów naturalnych takich jak: kamień, drewno, faszyna czy lokalny grunt.

Nadleśnictwa zaangażowane w realizację projektu zrealizowały inwestycje związane z:

• budową, przebudową lub odbudową zbiorników małej retencji i zbiorników suchych;
• budową, przebudową lub odbudową małych urządzeń piętrzących (zastawki, małe progi, przetamowania) na kanałach i rowach w celu spowolnienia odpływu wód powierzchniowych, przywracania funkcji obszarów mokradłowych i ich ochrony oraz odtwarzanie terenów zalewowych;
• przebudową i rozbiórką obiektów hydrotechnicznych niedostosowanych do wód wezbraniowych (mostów, przepustów, brodów);
• zabudową przeciwerozyjną dróg, szlaków zrywkowych oraz zabezpieczeniem obiektów infrastruktury leśnej przed skutkami nadmiernej erozji wodnej związanej z gwałtownymi opadami i spływami wód (m.in. wodospusty, płotki drewniane, kaszyce, narzut kamienny).

Efekty
Najistotniejszym rezultatem projektu była ilość zretencjonowanej wody oraz liczba wykonanych obiektów retencyjnych i kompleksowych zadań.

Osiągnięte wskaźniki:

• objętość retencjonowanej wody: 615 366,59 tys. m³
• pojemność obiektów małej retencji: 916 614,89 tys. m³
• liczba obiektów piętrzących wodę lub spowalniających jej odpływ: 1 099 szt.

Wartość projektu
Całkowity koszt realizacji projektu: 239 161 321,78 zł
Kwota wydatków kwalifikowalnych: 187 260 332,27 zł
Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 159 171 282,42 zł

Celem projektu w Nadleśnictwie Prudnik było wzmocnienie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu w górskich ekosystemach leśnych. Podjęte działania ukierunkowane były na zapobieganie powstawaniu lub minimalizację negatywnych skutków zjawisk naturalnych takich jak: niszczące działanie wód wezbraniowych, powodzie i podtopienia, susza i pożary poprzez budowę zbiorników retencyjnych.

Bezpośrednim efektem realizacji projektu w Nadleśnictwie Prudnik jest zretencjonowanie

42 440,00 m³ wody .

Wartość działań wykonanych w ramach projektu na terenie Nadleśnictwa Prudnik wynosi

3 028 527,02 zł z Vat

Kwota wydatków kwalifikowalnych w Nadleśnictwie Prudnik wniosła 2 349 733,58 zł.

 Nadleśnictwo Prudnik w ramach projektu realizowało inwestycje:

1. Odtworzenie zbiornika retencyjnego w oddz. 151 c L-ctwo Dębowiec

Odbudowa zbiornika śródleśnego na rowie leśnym polegająca na pogłębieniu, odbudowie mnicha, i remoncie grobli. Wysokość piętrzenia wody do 1 m.

 - zadanie realizowane w latach 2016-2018,
 - objętość retencjonowanej wody [m³] 6 340,
 - pojemność obiektów małej retencji [m³] 6 340,
 - liczba obiektów piętrzących wodę lub spowalniających jej odpływ [szt.] 1

2. Zbiornik retencyjny w oddz 104 p Biechów

Odbudowa zbiornika śródleśnego na rowie leśnym polegająca na pogłębieniu, odbudowie mnicha, i remoncie grobli. Wysokość piętrzenia wody do 1 m.

 - zadanie realizowane w latach 2019-2022,
 - objętość retencjonowanej wody [m³] 24 521,
 - pojemność obiektów małej retencji [m³] 38 441,
 - liczba obiektów piętrzących wodę lub spowalniających jej odpływ [szt.] 1.

3. Odbudowa dwóch zbiorników wodnych w Leśnictwie Mokre w oddz. 120A c, b Bogdanowice

Odbudowa dwóch zbiorników w systemie paciorkowym, zasilane z rowu zbierającego wody z okolicznych terenów.

 - zadanie realizowane w latach 2020-2023,

 - objętość retencjonowanej wody [m³] 11 579,
 - pojemność obiektów małej retencji [m³] 36 014,
 - liczba obiektów piętrzących wodę lub spowalniających jej odpływ [szt.] 2.

4. Modernizacja (przebudowa) mostka w Cichej Dolinie

zadanie realizowane w latach 2016-2018

Przebudowa przyczółków istniejącego mostku z uwzględnieniem zabezpieczenia podmywania przyczółków (mostek na zakręcie rzeki) - wybudowanie nowego przyczółka w odległości ok. 2 m od istniejącego przyczółka wraz z zabezpieczeniem za pomocą głazów i narzutu kamiennego (lub w razie konieczności za pomocą kaszycy), zmodernizowanie najazdu, most o konstrukcji żelbetonowej z wykorzystaniem materiałów naturalnych takich jak drewno i kamień.